Phe đối lập Ba Lan huy động một triệu người xuống đường phản đối chính phủ, nhưng đám đông bị cho là thiếu đoàn kết và khó tạo tác động lớn tới kết quả bầu cử.

Đảng Cương lĩnh Dân sự (PO) đối lập ngày 1/10 tổ chức một cuộc biểu tình quy mô lớn mang tên "Triệu trái tim" tại thủ đô Warsaw và một số thành phố khác của Ba Lan, nhằm gây sức ép với đảng Luật pháp và Công lý (PiS) cầm quyền trước thềm cuộc bầu cử quốc hội diễn ra ngày 15/10.

NgườiBa Lan tham gia biểu tình ở thủ đô Warsaw hôm 1/10. Ảnh: Reuters

Khoảng một triệu người đã đổ ra đường phố Warsaw, cao gấp đôi cuộc tuần hành hồi tháng 6, biến đây trở thành "một trong các cuộc biểu tình có quy mô lớn nhất trong lịch sử thành phố", theo người phát ngôn chính quyền thủ đô Ba Lan.

Đảng PO kỳ vọng "sự kiện lịch sử" này sẽ là cú hích tinh thần lớn với những người ủng hộ, cho thấy đảng PiS cầm quyền có thể bị đánh bại trong cuộc bầu cử. Cựu thủ tướng Donald Tusk, lãnh đạo PO, tuyên bố quy mô của cuộc biểu tình là bằng chứng về thái độ bất mãn của người dân Ba Lan đối với sự lãnh đạo của PiS, thêm rằng đất nước này sắp chứng kiến "thay đổi lớn".

"Điều không thể đã trở thành có thể. Khi nhìn thấy biển trái tim và hàng trăm nghìn khuôn mặt tươi cười này, tôi biết rằng bước ngoặt lịch sử của quê hương chúng ta đang tới gần", ông Tusk phát biểu trước đám đông ủng hộ tại Warsaw.

Cuộc biểu tình diễn ra trong bối cảnh mức độ tín nhiệm đối với PiS, đảng nắm quyền ở Ba Lan hai nhiệm kỳ liên tiếp, đang sụt giảm, liên quan tới tình trạng giá cả sinh hoạt leo thang, vấn đề nhập cư và những tranh cãi về thể chế dân chủ tại nước này.

Tỷ lệ lạm phát của Ba Lan hồi tháng 2 đạt mức đỉnh 18,4%, trước khi giảm dần xuống 10,1% hồi tháng 8. Đảng PO, lực lượng dẫn đầu của Liên minh Dân sự, nhóm đối lập tìm cách lật đổ đảng PiS, cho rằng tỷ lệ lạm phát thường xuyên ở mức hai con số đang "bào mòn" túi tiền của người dân Ba Lan.

"Đảng cầm quyền tìm cách nói rằng cuộc sống của người dân Ba Lan không tệ hơn, nhưng thực tế là tình hình tài chính của họ giờ đây tệ hơn 4-6 năm trước", Jan Grabiec, phát ngôn viên Liên minh Dân sự, nói. PiS bác bỏ, nói rằng họ đã liên tục thi hành chính sách tăng lương cho người dân, gần đây nhất là quyết định tăng 10,4% lương cho lao động trong lĩnh vực tư nhân hồi tháng 7.

Về chính trị, Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda hồi tháng 5 tuyên bố thúc đẩy dự luật thành lập một ủy ban nhằm xác định các cá nhân chịu ảnh hưởng từ Nga trong giai đoạn 2007-2022. Những người bị phát hiện có hành vi này sẽ bị cấm đảm nhiệm các vị trí liên quan đến tài chính công và thông tin mật trong 10 năm.

Phe đối lập cáo buộc đây là hành động "đảo chính hiến pháp", thêm rằng nó có thể được sử dụng để loại bỏ các đối thủ chính trị trước thềm tổng tuyển cử, bao gồm các quan chức cấp cao của đảng PO như ông Tusk.

Trước đó, Liên minh châu Âu (EU) cũng nhiều lần chỉ trích chính phủ Ba Lan vi phạm các tiêu chuẩn về pháp quyền của khối khi tiến hành loạt cải cách tư pháp gây tranh cãi, như giảm tuổi nghỉ hưu của thẩm phán hay tự bổ nhiệm thẩm phán mới vào Tòa án Tối cao.

Cựu thủ tướng Tusk tuần trước cảnh báo thái độ đối đầu giữa đảng PiS với Brussels có thể khiến Ba Lan bị gạt khỏi EU trong tương lai, đồng thời gọi cuộc tổng tuyển cử sắp tới là "cơ hội cuối cùng" để cứu vãn nền dân chủ của nước này.

Nhưng giới quan sát cho rằng đám đông một triệu người mà PO huy động được tham gia cuộc biểu tình không phải là một khối thống nhất và không tạo nên sức mạnh cần thiết để có thể xoay chuyển kết quả cuộc bầu cử. Ngay cả những người tham gia biểu tình cũng bi quan về điều đó.

"Tôi đã chịu đựng quá đủ chính phủ này. Họ toàn những người tồi tệ đang cố hủy hoại đất nước", người biểu tình tên Kalina de Nisau nói. "Tuy nhiên, tôi không chắc chắn cuộc tuần hành này sẽ thay đổi được kết quả bầu cử. Đó là điều rất khó".

Đảng PO gần đây đối mặt nhiều vấn đề liên quan tới tình trạng thiếu đoàn kết trong nội bộ, trong khi đảng PiS cũng liên tục công kích họ trên truyền thống, cáo buộc ông Tusk là "con rối" của Đức trong thời kỳ làm thủ tướng.

Trong cuộc mít tinh được tổ chức tại thành phố Katowice, cùng thời điểm diễn ra cuộc biểu tình của PO ở Warsaw, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki đã mỉa mai ông Tusk là "phu quân chính trị" của cựu thủ tướng Đức Angela Merkel, cảnh báo cử tri về những rủi ro chờ đón Ba Lan nếu ông Tusk và các đồng minh thắng cử.

"Nếu chúng tôi đánh bại được Liên minh Dân sự trong cuộc bầu cử, chúng tôi sẽ đuổi ông Tusk đi. Đi đâu ư? Tới Berlin", Thủ tướng Morawiecki nói.

Thủ tướng Ba Lan cũng cáo buộc ông Tusk đang tìm cách mở cửa cho người di cư bất hợp pháp tràn vào EU, trưng ra một tập tài liệu mà ông tuyên bố là "bằng chứng giấy trắng mực đen" về kế hoạch này của PO.

Giới chuyên gia đánh giá đây là động thái của ông Morawiecki nhằm đánh lạc hướng dư luận khỏi bê bối gần đây của chính phủ Ba Lan, liên quan tới việc lãnh sự quán nước này bị cáo buộc nhận hối lộ để cấp thị thực lao động cho những người không thuộc khối EU.

Theo Politico, cuộc tuần hành hồi tháng 6 từng giúp đảng PO thu hẹp khoảng cách về tỷ lệ ủng hộ với đảng PiS xuống còn khoảng 5% trong vài tuần, nhưng sau đó lại tiếp tục bị bỏ xa. Theo kết quả thăm dò mới nhất tiến hành hồi cuối tháng 9, tỷ lệ ủng hộ với đảng PiS là 38%, cao hơn 8 điểm phần trăm so với PO.

Giới chuyên gia nhận định nhiều khả năng PiS sẽ giành được nhiều phiếu hơn so với PO, nhưng không có đủ số ghế cần thiết để giành thế đa số trong quốc hội để đề cử thủ tướng. Khi đó, PiS sẽ phải đàm phán lập liên minh cầm quyền với các đảng nhỏ hơn.

Để có thể thành lập một liên minh chiếm thế đa số trong quốc hội, PO sẽ cần sự ủng hộ các các đảng cảnh tả và liên minh Con đường Thứ ba, phe đang có số phiếu ủng hộ ở mức 8%, ngưỡng tối thiểu để giành quyền vào cơ quan lập pháp Ba Lan.

Trong trường hợp liên minh Con đường Thứ ba không giành được đủ tỷ lệ tối thiểu để có đại diện tại quốc hội, số phiếu của phe này sẽ được chia cho các bên còn lại, song phần lớn nhất sẽ thuộc về đảng đứng đầu trong cuộc bầu cử, nhiều khả năng là PiS. "Khi đó, chúng tôi sẽ hoàn toàn thất bại", một nguồn tin trong nội bộ đảng của ông Tusk nói.