Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có quy mô 6 làn xe với chiều dài hơn 128km. Tổng mức đầu tư dự án khoảng 25.540 tỷ đồng, gồm 12.770 tỷ đồng vốn Nhà nước, còn lại là vốn của nhà đầu tư.

Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án đầu tư xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam phía Tây đoạn Gia Nghĩa (Đắk Nông) - Chơn Thành (Bình Phước) được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến tại phiên họp chiều 17/4.

Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng cho biết tuyến Gia Nghĩa - Chơn Thành thuộc tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Tây. Đây là trục giao thông quan trọng, kết nối vùng Tây Nguyên với vùng Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ và TPHCM.

"Đầu tư cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành sẽ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng giao thông, tạo không gian phát triển mới, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh khu vực vùng Đông Nam Bộ và Tây Nguyên", ông Thắng nói.

Khả thi khi có nguồn vốn Nhà nước tham gia

Theo quy hoạch, cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành có quy mô 6 làn xe. Giai đoạn phân kỳ đầu tư, dự án có chiều dài khoảng 128,8 km (đi qua địa phận tỉnh Đắk Nông 27,8km; qua địa phận tỉnh Bình Phước 101km), quy mô 4 làn xe hoàn chỉnh, giải phóng mặt bằng một lần 6 làn xe.

Sơ bộ tổng mức đầu tư dự án này khoảng 25.540 tỷ đồng, gồm 12.770 tỷ đồng vốn Nhà nước và 12.770 tỷ đồng vốn do nhà đầu tư thu xếp.

Thẩm tra dự án này, Ủy ban Kinh tế đề nghị phân tích rõ hơn các chi phí thu hồi, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt chi phí liên quan đến việc chuyển mục đích sử dụng rừng và đất lúa của dự án.

Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý vốn do nhà đầu tư thu xếp chiếm 50% sơ bộ tổng mức đầu tư dự án, Chính phủ cần thống nhất chặt chẽ với nhà đầu tư quan tâm trong việc thu xếp vốn cho dự án, tránh phải điều chỉnh chủ trương từ đầu tư theo phương thức đối tác công - tư sang đầu tư công.

Làm rõ thêm, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh đây là dự án có nguồn vốn rất lớn, để đảm bảo lộ trình giải phóng mặt bằng xong trong năm 2024, triển khai năm 2025 và hoàn thành năm 2026, cũng là vấn đề.

Ông Thắng nêu 2 yếu tố sẽ tác động mạnh mẽ đến tiến độ dự án, là công tác giải phóng mặt bằng và hồ sơ mỏ vật liệu xây dựng.

Trong đó, về công tác giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng Thắng đề nghị sau khi Quốc hội thông qua chủ trương, các địa phương khẩn trương lập báo cáo nghiên cứu khả thi, chuẩn bị kỹ các điều kiện, tránh bị tác động khi thực hiện.

Ví dụ, giải phóng mặt bằng cần rà soát quy hoạch, chuẩn bị quỹ đất sạch xây dựng các khu tái định cư vì theo kinh nghiệm, các dự án chậm do không kịp xây dựng quy hoạch và các khu tái định cư, dẫn đến khi triển khai mất rất nhiều thời gian.

Về hồ sơ mỏ vật liệu xây dựng, phải xác định cụ thể nguồn cung cấp vật liệu cho dự án ngay trong báo cáo nghiên cứu khả thi, đánh giá kỹ về trữ lượng, điều kiện khai thác, rà soát kỹ vướng mắc về thủ tục khai thác mỏ để chủ động tháo gỡ nhằm đảm bảo đủ nguồn nguyên vật liệu thi công.

Về việc đầu tư dự án theo phương thức PPP, ông Thắng khẳng định "dự án này tương đối khả thi và tương đối tốt vì có phần Nhà nước tham gia vào".

Hiện nay, phương án tài chính, thu hồi vốn khoảng 18 năm. Đây là khoảng thời gian mà các nhà đầu tư rất thích, vì từ trước đến nay, các dự án BOT chủ yếu thu hồi vốn trên 20 năm.

Sẽ đánh giá lưu lượng và doanh thu của các dựán BOT để tính toán

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh dẫn báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cho thấy có 2 dự án BOT song hành với dự án là dự án BOT Cầu 38 - thị xã Đồng Xoài và dự án nâng cấp mở rộng Quốc lộ 14 đoạn Km817 - Km887, tỉnh Đắk Nông.

Theo ông, dự án cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành được đầu tư sẽ làm giảm doanh thu và thay đổi phương án tài chính dự kiến ban đầu của các dự án trên. Do đó, cần bổ sung giải pháp cụ thể đối với dự án để Quốc hội có cơ sở xem xét, quyết định.

Phân tích tác động của dự án đến các dự án giao thông BOT, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết cao tốc Gia Nghĩa - Chơn Thành song hành với quốc lộ 14 hiện hữu và trên quốc lộ 14 có 2 dự án BOT đang khai thác.

"Khi cao tốc này đi vào khai thác, việc chia sẻ lưu lượng là đương nhiên. Nhưng dự án này cũng là dạng thu phí, nên khi dự án đi vào vận hành, Bộ GTVT sẽ phối hợp địa phương đánh giá lưu lượng, doanh thu của 2 dự án BOT để đề xuất theo hướng kéo dài thời gian thu phí nếu tài chính sụt giảm trong phạm vi cho phép, hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền bổ sung vốn Nhà nước tham gia dự án BOT, đảm bảo hiệu quả tài chính của dự án", theo ông Thắng.

Kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư tại kỳ họp thứ 7.